Witam serdecznie. Niedawno w moje ręce wpadł pewnie laptop, który został zakupiony w serwisie Allegro za cenę nieco ponad 250 złotych. Chociaż jest to cena bardzo mała jak na notebooka to nie jest to jakiś „złom” sprzed 10 lat. Do tego bez problemu otwiera współczesne strony internetowe typu Facebook czy YouTube, a nawet radzi sobie z odtwarzaniem filmów w rozdzielczości Full HD. Jednak jest pewien mankament – laptop nie posiada tradycyjnego systemu operacyjnego typu Windows, a tak zwany Chrome OS, który opiera się głównie na przeglądarce Google Chrome, a poza nim można zainstalować jedynie wtyczki z sklepu z rozszerzeniami do tejże przeglądarki, oraz kilka aplikacji na Androida ze sklepu Play. Jednak czy jest to wada, która dyskwalifikuje ten sprzęt? I czy w ogóle jest to jakiś mankament?

Zacznijmy jednak od strony samego sprzętu. Lapek, który do mnie przyszedł to Lenovo ThinkPad 11e Chromebook, a jego specyfikacja przedstawia się następująco:

• Procesor Intel Celeron N3150 1,6GHz (2,1 GHz w trybie turbo)
• 4GB Ram DDR3L
• Karta graficzna zintegrowana z procesorem
• Ekran 11,6″ TN o rozdzielczości 1366×768
• Dysk SSD o pojemności 16GB (!)
• WiFi i Bluetooth
• 2x USB 3.0, HDMI i czytnik kart pamięci
• oraz kamerka internetowa nad monitorem

Dobra. Przyznaję, że specyfikacja nie jest jakaś super. Dodam jeszcze, że nie ma możliwości rozbudowy pamięci Ram i SSD, gdyż są na stałe przylutowane do płyty głównej, więc jedyną możliwością jest zakup karty SD. Szczególnie boli 16GB pojemności dysku (szczególnie, że moje wysłużone Xiaomi Redmi Note 4X ma 64GB XD). Procesor chociaż 4-rdzeniowy też nie jest jakoś super wydajny i każde Intel Core i5 będzie od niego lepsze (nawet pierwszej generacji). Jednak czy przez to system chodzi tragicznie?

Jak wspomniałem wyżej, chromebook chodzi na tzn. Chrome OS. Jest to w zasadzie sama przeglądarka od Google’a, więc nie mamy tu jakiś wielu procesów i programów w tle. Owszem, na dolnym pasku znajdziemy odnośniki do YouTube czy Dokumentów Google, jednak są to tylko skróty, które otwierają nam odpowiednie strony w przeglądarce. Przez to przeglądanie internetu przebiega sprawnie i bez przycięć. Strony społecznościowe też działają bez problemów. Jedynie przy wielu kartach w przeglądarce witryny mogą ładować się trochę wolniej. Oprócz tego możemy również instalować rozszerzenia z Chrome web store i niektóre aplikacje z sklepu Play. Ustawienia też nie są jakieś rozbudowane – ograniczają się głównie do połączenia się z internetem (tylko przez WiFi, gdyż notebook nie posiada gniazda RJ-45), jednakże dzięki temu laptop jest w zasadzie gotowy do pracy niemal od razu. Wystarczy się zalogować i skonfigurować swoje konto Google. Jeśli szukacie taniego sprzętu tylko do internetu to się nie zawiedziecie. 😉

Korzystając z faktu, że mamy tu sklep Play postanowiłem zainstalować jakąś grę i sprawdzić jak lapek sobie z nią poradzi. Tak więc zainstalowałem PUBG’a Mobile! I cóż… pierwsze co zobaczyłem po uruchomieniu to komunikat, że gram na emulatorze… Podejrzewam, że jest to spowodowane tym, że gra została uruchomiona na sprzęcie z klawiaturą i myszką. Pomimo tego udało mi się zalogować do gry. Następnie ustawiłem ustawienia graficzne na najniższe i dołączyłem do gry. Niestety nie miałem jak zmierzyć ilości klatek, jednak mogę stwierdzić, że gra jest grywalna. Może gra nie działa jakoś zachwycająco, ale gdyby ktoś chciał pograć to pogra. Tylko trzeba jeszcze pobawić się ze sterowaniem, gdyż ta wersja PUBG’a nie została stworzona z myślą o graniu na klawiaturze i myszce, a lapek nie posiada ekranu dotykowego. Rozegrałem tylko jedną grę, ale i tak udało mi się zająć drugie miejsce. XD

Jeśli natomiast chodzi o wyświetlanie filmów to filmy z YouTube wyświetlają się prawidłowo, o ile odpuścicie oglądanie w rozdzielczości 4K i 1440p. Przy Full HD odtwarzają się już płynnie, jednak jak wszedłem do statystyk to zauważyłem, że filmy i tak gubiły trochę klatek, więc czasem mogą zdarzać się jakieś pomniejsze przycinki.

Dobra, wiemy już, że Chrome OS świetnie sprawdza się jako terminal do przeglądania internetu, pracy biurowej i oglądania filmów z Youtube/Netflixa. Co jednak jeśli chcemy mieć bardziej zaawansowany i w pełni funkcjonalny system? Czy można na takim Chromebooku postawić Windowsa lub Linuxa? Tak, można, jednak nie jest to takie proste jak w przypadku standardowych laptopów. Żeby mieć możliwość bootowania i zmiany systemy musimy wpierw wgrać na niego tzn. Coreboot’a. Jest to alternatywny i otwarty firmware, który (w skrócie) zastępuje domyślny BIOS lapka. Proces nie jest zbyt skomplikowany, jednak jeśli nie czujecie się na siłach, by tak bardzo ingerować w sprzęt to sobie odpuście. Aby zainstalować Coreboot’a musimy przejść do trybu programistycznego Chrome OS’a i wpisać kilka poleceń w terminalu (poniżej załączę poradnik jak to zrobić). Pamiętajcie tylko, że spowoduje to usunięcie samego Chrome’a. Po jego wgraniu możemy zabootować dowolnego pendrive’a. Możemy nawet zainstalować Windowsa 10, jednak osobiście nie polecam jego na ten sprzęt (chyba, że zainstalujecie jakąś odchudzoną wersję), gdyż 16GB to moim zdaniem za mało. Dużo lepiej postawić na nim dowolnego lekkiego Linuxa. Najlepiej byłoby postawić na nim Archa (albo dystrybucję na nim opartą np. Manjaro, jeśli nie chcemy męczyć się z tekstowym instalatorem), najlepiej z jakimś minimalistycznym środowiskiem np. LXQT czy XFCE. Jednakże z laptopa będzie korzystać moja znajoma, która nie zna się za bardzo na Linuxie, więc zdecydowałem się zainstalować jakąś pochodną Ubuntu. W tym przypadku najlepiej sprawdzi się GalliumOS. Jest to dystrybucja oparta na Xubuntu, która została specjalnie zoptymalizowana pod chromebooki.

Instalacja systemu przebiega standardowo. Po zabootowaniu pendrive’a z instalką wyświetli się nam standardowy graficzny instalator z Ubuntu. Pamiętajcie tylko, że w miejscu, gdzie poprosi nas o partycjonowanie najlepiej wybrać opcję całkowitego wymazania dysku i instalacji na nim systemu. Natomiast sam system prezentuje się następująco:

W systemie mamy standardowe środowisko XFCE, przeglądarkę Chromium, menedżer plików, odtwarzacz mpv, oraz kilka innych podstawowych programów. Zdziwiło mnie jedynie, że nie został zainstalowany domyślnie żaden pakiet biurowy, jednak bez problemu możemy pobrać z repozytoriów LibreOffice. Dodatkowe aplikacje możemy instalować zarówno przez terminal, jak i graficzny sklep z aplikacjami, który może nie wygląda jakoś zachwycająco to jednak spełnia swoją funkcję. Poza pakietem biurowym zainstalowałem również na nim FileZillę, gdyż znajoma zajmuje się projektowaniem stron internetowych. Jeśli natomiast o aktualizacje to możemy je wykonać w bardzo prosty sposób uruchamiając aplikację (czy właściwie skrypt) w menu o nazwie GalliumOS Update i wpisując hasło administratora. 🙂

Jeśli natomiast chodzi o wydajność to system chodzi bardzo dobrze i prezentuje się podobnie co sam Chrome OS, jednak dalej myślę, że instalacja czystego Archa dałaby jeszcze lepsze rezultaty. Strony internetowe wczytują się szybko, LibreOffice działa bez problemów, a filmy na YouTube także odtwarzają się bez przycięć (myślę, że nawet trochę lepiej, ale może mi się tylko tak wydawać XD). Przetestowałem również odtwarzanie filmów w formacie mkv. GalliumOS posiada domyślnie zainstalowany minimalistyczny odtwarzacz mpv, który film w 1080p odtworzył bez problemu i bez gubienia klatek. System jest również w miarę oszczędny jeśli chodzi o wykorzystanie dysku, co jest ważne w przypadku tak małej pojemności. Po instalacji systemu i wgraniu wymaganego oprogramowania zostało jeszcze nieco ponad 9GB miejsca. A trzeba pamiętać, że Linux tworzy jeszcze tzn. partycję wymiany.

Podsumowując, jeśli nie macie zbyt dużo pieniędzy, a potrzebujecie taniego laptopa do przeglądania internetu i prostej pracy biurowej to taki Chromebook będzie dobrym wyborem. Jest to też świetny sprzęt dla osoby starszej czy dziecka, gdyż przez prostotę samego Chrome OS w zasadzie nie ma w nim czego zepsuć. Jedynie osoby przyzwyczajone do pracy na Windowsie lub Linuxie będą potrzebowały chwilę na przyzwyczajenie się. Natomiast jeśli potrzebujecie bardziej kompletnego systemu i nie boicie się modyfikowania BIOSu laptopa to spokojnie możecie na nim postawić Linuxa lub ewentualnie odchudzonego Windowsa. Wydajność będzie taka sama (jeśli nie lepsza, jeśli zdecydujecie się na Archa 😉 ), a dzięki temu zyskacie jeszcze więcej funkcjonalności. Na koniec wstawiam link do strony, gdzie macie poradnik jak wgrać Coreboot, oraz zainstalować dystrybucję GalliumOS. 😉